Tấm lòng của đứa con đi xa

Ngày Vu lan và hai câu thơ về đứa con tha hương về tấm lòng của mẹ
Hôm qua, ngày Vu lan. Cũng rất tình cờ, có việc tôi đã đi đến thăm nhà một người bạn. Trên bàn thờ song thân đặt sau bàn thờ Phật, anh treo hai cấu đối chữ nho sau:

Thùy ngôn thốn thảo tâm
Báo đắc tam xuân huy

Dịch nghĩa:
Ai nói tấm lòng như mấy tấc cỏ non này
có thể báo đáp được lòng mẹ như ánh nắng ấm áp của ba tháng mùa xuân.

Đây là hai câu kết của một bài thơ trong Đường thi:

Du tử ngâm
Tác giả: Mạnh Giao

Từ mẫu thủ trung tuyến
Du tử thân thượng y
Lâm hành mật mật phùng
Ý khủng trì trì quy
Thùy ngôn thốn thảo tâm
Báo đắc tam xuân huy

Dịch nghĩa:

Tấm lòng của đứa con đi xa

Người mẹ hiền cầm trên tay sợi chỉ
Khâu vá chiếc áo cho đứa con lên đường đi xa
Khâu chăm chút từng đường kim múi chỉ
Mãi băn khoăn không biết bao giờ đứa con mình trở lại
Ai có thể nói tấm lòng mấy tấc cỏ non này
Báo đáp được lòng mẹ như ánh nắng ấm áp của ba tháng mà xuân.

Du tử ngâm của Mạnh Giao với những lời lẽ giản dị đã đi vào lịch sử thi ca như một một tuyệt tác ca ngợi lòng mẹ trong cổ học tinh hoa. Đặc biệt, cụm từ "Thốn thảo tâm" (tấm lòng như tấc cỏ) hay "Tam xuân huy" (ánh sáng ba tháng mùa xuân làm cỏ cây đêm chồi nẩy lộc) đã trở thành điển tích trong văn học, khi muốn nói đến chỉ tấm lòng của đứa con hay nói đến những đấng sinh thành.
Trong truyện Kiều, Nguyễn Du cũng đã dùng những điển tích này đã nói lên tâm trạng muốn báo hiếu cha mẹ của Thúy Kiều:

Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,
Liều đem tấc cỏ quyết đền ba xuân.

Riêng tôi, tôi như đang thấu hiểu được, cảm nhận được từng lời trong một bài thơ giản đị. Hai câu đối chữ nho về "tấc cỏ", "ba xuân" đã gợi cho tôi một kỷ niệm xưa khi mẹ tôi đưa cho tôi hai cái kim và một cuốn chỉ lúc lên đường du dọc

Huỳnh Mùi